Εισαγωγή στην τέταρτη ενότητα - Module 4


Σκοπός της τέταρτης ενότητας είναι η παροχή υλικού όσον αφορά στο σύστημα διαχείρισης ασφάλειας και το σχεδιασμό σχεδίων έκτακτης ανάγκης στα πλαίσια της πρόληψης ατυχημάτων μεγάλης έκτασης. Η ενότητα 4 περιλαμβάνει αναφορές στις χαρακτηριστικές δομές και περιεχόμενα ενός Συστήματος Διαχείρισης Ασφάλειας για την εφαρμογή της πολιτικής πρόληψης ατυχημάτων μεγάλης έκτασης και τα βασικά μεθοδολογικά εργαλεία και τεχνικές για την αποτελεσματική εφαρμογή ενός τέτοιου συστήματος. Αναφέρεται σε:
  • συστηματικές προσεγγίσεις για τη διασφάλιση της ασφάλειας των εγκαταστάσεων, του εξοπλισμού και των λειτουργιών (τεχνικά μέτρα για την πρόληψη των ατυχημάτων μεγάλης έκτασης),
  • διαδικασίες και μεθοδολογίες μείωσης της επικινδυνότητας, όπως:

    1. προσδιορισμός των πηγών κινδύνου και επικινδυνότητας,
    2. μεθοδολογίες αξιολόγησης επικινδυνότητας, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης κινδύνου,
    3. διαδικασίες ελέγχου της επικινδυνότητας, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου και της αξιολόγησης των μέτρων (τεχνικών και οργανωτικών),
    4. διορθωτικές ενέργειες για τη διασφάλιση της ασφαλούς λειτουργίας με τη βοήθεια προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων.
Ειδικότερα, η ενότητα 4 επικεντρώνεται στα εξής:
  • διαδικασίες αξιολόγησης κινδύνου και εκτίμησης της επικινδυνότητας,
  • διαδικασίες ελέγχου και επιθεώρησης,
  • ανάπτυξη και εφαρμογή των συστημάτων διαχείρισης ασφάλειας για τον έλεγχο των κινδύνων μεγάλων ατυχημάτων,
  • διαχείριση ανθρώπινου λάθους, και
  • προοπτική ανθρώπινου λάθους στο σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης.

Το Κεφάλαιο 1 περιέχει μια εισαγωγή στα θέματα ασφάλειας που καλύπτονται από ένα Σύστημα Διαχείρισης Ασφάλειας (ΣΔΑ) για τον έλεγχο των κινδύνων μεγάλων ατυχημάτων. Γίνεται αναφορά στα σημαντικότερα οφέλη ενός ΣΔΑ και στη σπουδαιότητα των ΣΔΑ στην πρόληψη των ατυχημάτων μεγάλης έκτασης με βάση την ανάλυση σοβαρών ατυχημάτων στη χημική βιομηχανία. Επίσης γίνεται ειδική αναφορά στις νομοθετικές υποχρεώσεις του ασκούντος την εκμετάλλευση μιας επικίνδυνης εγκατάστασης σχετικά με την εφαρμογή του ΣΔΑ, όπως καθορίζονται στην Κοινοτική Οδηγία 96/82/EC (Οδηγία ΣΕΒΕΖΟ II) "για τον έλεγχο των κινδύνων ατυχημάτων μεγάλης έκτασης στα οποία εμπλέκονται επικίνδυνες ουσίες". Τέλος αναφέρονται τα κύρια βήματα της διαδικασίας μείωσης της επικινδυνότητας.

Το Κεφάλαιο 2 περιέχει τη δομή και τα κύρια στάδια για την ανάπτυξη ενός Συστήματος Διαχείρισης Ασφάλειας (ΣΔΑ) για τον έλεγχο του κινδύνου μεγάλου ατυχήματος. Ειδικότερα, γίνεται αναφορά στα περιεχόμενα των αρχικών σταδίων ανάπτυξης ενός ΣΔΑ όπως είναι ο σχεδιασμός και η οργάνωση. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στα μέτρα που πρέπει να λαμβάνει μια επιχείρηση προκειμένου να αναπτύξει και να εφαρμόσει ένα ΣΔΑ. Τέλος, παρουσιάζεται ένας κατάλογος ενεργειών καλής πρακτικής για τα στάδια που ακολουθούν μετά την εφαρμογή του ΣΔΑ: μέτρηση της απόδοσης ασφάλειας και απαραίτητες ενέργειες για τη συνεχή βελτίωση της ασφάλειας.

Το Κεφάλαιο 3 αναλύει τα βασικά στάδια για την εφαρμογή ενός ΣΔΑ, με επίκεντρο στην Εκτίμηση Επικινδυνότητας και την Ανάλυση Κινδύνου. Τα στάδια ελέγχου της επικινδυνότητας για μια επικίνδυνη εγκατάσταση καθορίζονται μέσα στο πλαίσιο των κινδύνων μεγάλου ατυχήματος. Ειδική αναφορά γίνεται στην Ανάλυση Κινδύνου και στον προσδιορισμό των πηγών κινδύνου με τεχνικές προκαταρκτικής ανάλυσης κινδύνου. Επίσης γίνεται μια εισαγωγή στα σενάρια ατυχημάτων και τις τεχνικές ανάλυσης κινδύνου με σκοπό τον προσδιορισμό των βασικών αρχών της εκτίμησης επικινδυνότητας και της αξιολόγησης του κινδύνου. Τέλος, αναλύονται με λεπτομέρεια τα στάδια της Εκτίμησης Επικινδυνότητας.

Το Κεφάλαιο 4 περιέχει τα κύρια στάδια της διαδικασίας ελέγχου προκειμένου να καθοριστεί εάν το ΣΔΑ είναι πλήρες και ανταποκρίνεται στις ανάγκες της επιχείρησης, αλλά και να προσδιοριστεί εάν εφαρμόζεται αποτελεσματικά σύμφωνα με τις απαραίτητες διατάξεις για την πρόληψη των μεγάλων ατυχημάτων. Μετά την ανάγνωση του τέταρτου κεφαλαίου θα γνωρίζετε πώς να οργανώσετε έναν έλεγχο, καθώς και τι θα πρέπει να περιλαμβάνουν οι διαδικασίες ελέγχου.

Το Κεφάλαιο 5 παρουσιάζει μία πρακτική μεθοδολογία για την ανάπτυξη και αξιολόγηση ενός ΣΔΑ σύμφωνα με τις ανάγκες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και τις νομοθετικές απαιτήσεις. Η εφαρμογή όλων των μεθοδολογικών βημάτων και των ελέγχων αξιολόγησης της μεθόδου από μια επιχείρηση αποτελεί επίσης καλή πρακτική με πρακτικά παραδείγματα, πίνακες ελέγχου και πλήρεις ελέγχους για την εφαρμογή όλων των βημάτων που απαιτούνται για την ανάπτυξη, εφαρμογή και αξιολόγηση ενός ΣΔΑ σε μια επικίνδυνη εγκατάσταση.

Το Κεφάλαιο 6 περιγράφει τις βασικές αρχές διαχείρισης του ανθρώπινου λάθους στη χημική βιομηχανία. Μετά την ανάγνωση του έκτου κεφαλαίου θα γνωρίζετε πώς να εξετάζετε και να ταξινομείτε όλα τα στοιχεία του συστήματος (π.χ. εκπαίδευση, σχεδιασμός εργασίας, επίβλεψη) που είναι δυνατό να επηρεάζουν την ανθρώπινη επίδοση, τους τρόπους ανάλυσης των εργασιών, τους τρόπους πρόβλεψης των λαθών και να ενσωματώνετε τα αποτελέσματα σε δέντρα γεγονότων και δέντρα αστοχιών. Επίσης θα μάθετε πώς να προσδιορίζετε τις αρχικές αιτίες των ατυχημάτων που σχετίζονται με τους εργαζόμενους, τον εργασιακό χώρο και τη διαχείριση της εγκατάστασης.

Το Κεφάλαιο 7 αναφέρεται στο σχεδιασμό συστημάτων έκτακτης ανάγκης, ειδικότερα όσον αφορά τον ανθρώπινο παράγοντα. Μετά την ανάγνωση αυτού του κεφαλαίου θα γνωρίζετε τα βασικά βήματα για την ανάπτυξη των συστημάτων αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, το ρόλο των ανθρώπινων παραγόντων στον έλεγχο μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης και τις πρωταρχικές αιτίες των αστοχιών στη διαχείριση των έκτακτων καταστάσεων.

Το βασικό υλικό της Ενότητας 4 περιλαμβάνεται στα κεφάλαια 3, 4 και 5. Όλα τα κεφάλαια της ενότητας 4 ακολουθούν μια τυπική σειρά και θα πρέπει να ακολουθηθούν με αυτή τη σειρά κατά τη διάρκεια των μαθημάτων δηλ. 1, 2… έως 5, 6 και 7. Ακολουθώντας αυτή τη σειρά, ο αναγνώστης ενισχύει τις γνώσεις του σχετικά με την ανάπτυξη των ΣΔΑ και τα θέματα ελέγχου της επικινδυνότητας που σχετίζονται με τις επικίνδυνες λειτουργίες και δραστηριότητες. Τα εισαγωγικά κεφάλαια 1 και 2 είναι χρήσιμα αλλά όχι απαραίτητα για τους αναγνώστες που θα παρακολουθήσουν τα κεφάλαια 3 και 4. Τα κεφάλαια 3 και 4 είναι προαπαιτούμενα για τους αναγνώστες που θα παρακολουθήσουν το κεφάλαιο 5, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί σαν μία πρακτική άσκηση του υλικού που περιλαμβάνεται στα κεφάλαια 3 και 4. Οι αναγνώστες αποκτούν εμπειρία σε εργαλεία, μεθόδους και πρακτικές τεχνικές για την εφαρμογή και την αξιολόγηση των ΜΜΕ με την εφαρμογή ελέγχων και πινάκων ελέγχου που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο 5. Τέλος, τα κεφάλαια 6 και 7 καλύπτουν ανεξάρτητες περιοχές ασφάλειας (ανθρώπινο λάθος και σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης). Για την παρακολούθηση των κεφαλαίων 6 και 7 δεν απαιτείται η μελέτη των προηγούμενων κεφαλαίων, ωστόσο η παρακολούθησή τους θεωρείται χρήσιμη. Τα κεφάλαια 5, 6 και 7 καλύπτουν παραδείγματα καλών πρακτικών και παραδείγματα εφαρμογών σχετικά με τα θεωρητικά θέματα που αναλύονται στα κεφάλαια 1 έως 4.